ترک محل وقوع یک بحران، طبیعیترین واکنشی است که افراد میتوانند داشته باشند. با این وجود چندسالی میشود که این واکنش طبیعی هم دستخوش تغییراتی شده است؛ چنانچه بلای طبیعی حتی میتواند برای برخی به فرصتِ گرفتن عکس سلفی یا یادگاری تبدیل شود؛ تصویری که حتی بعید نیست آخرین عکس به جا مانده از فرد باشد!
به گزارش ایسنا، خاطره تلخ سیل نوروز سال ۱۳۹۸ را هنوز هم به یاد میآوریم، سیلی ویرانگر که اکثر استانهای کشور را درگیر کرد و خسارتهای جانی و مالی زیادی برجا گذاشت. گستره ابعاد این اتفاق تا مدتها زندگی افرادِ درگیر را دستخوش تغییرات کرده بود؛ کسانی که صرفا به دلیل یک پدیده طبیعی به یکباره شهر، محله و حتی خانههایشان برآب رفت. در این بین اما کسانی هم بودند که اگر جانب احتیاط را رعایت کرده بودند، احتمالا چنین بلایی دامنگیر آنها نمیشد. بلایی که گاهی ممکن است به قیمت جان فرد تمام شود.
به جز زلزله که خبر نمیکند، سیرِ وقوع سایر بلایای طبیعی مانند سیل، سقوط بهمن، طوفان، تگرگ و… علاوه بر اینکه با هشدارهای سازمان هواشناسی پیشبینی میشوند؛ حتی اندکی پیش از آنکه به فاجعه تبدیل شوند، مشخص است. در واقع برای اینکه درباره بلایای نامبرده شده احساس خطر به وجود آید، حتما نیازی به رصد روزانه اخبار نیست چراکه میتوان طغیان یک رودخانه و یا از فاصلهای دورتر، ریزش بهمن را با چشم دید تا به سرعت مکانِ خطر را ترک کرد؛ اقدامی طبیعی که البته همه آن را انجام نمیدهند! موضوعی که گواهِ آن، فیلمها و عکسهای به جا مانده از وقوع بلایای طبیعی است.
تا پیش از رونق گرفتن استفاده از فضای مجازی، برای آنکه متوجه آخرین اخبار از یک بحران شوید دو راه بیشتر وجود نداشت؛ یا باید تا پخش اخبار از تلویزیون و رادیو صبر میکردید و یا باید با یک روز تاخیر، جلوی دکه روزنامه فروشی به صف میشدید تا آخرین تحولات پیرامون آن اتفاق را رصد کنید. این روزها اما به مدد وجود موبایلهای هوشمند و رونق فضای مجازی، نه تنها لازم نیست منتظر اخبارِ بحران باشید، بلکه گاهی حتی به دلیل سرعت بالای انتشار اخبار، ممکن است از خبری جا بمانید. اما چه عاملی سبب این موضوع شده است؟
واژه «شهروند خبرنگار» مدتی است که پای خود را از ادبیات رسانهایها فراتر گذشته و به بطن زندگی افراد وارد شده است؛ کسانی که قرار نیست به شکل حرفهای خبری تولید کنند، اما به دلیل حضور در مکان و زمانی خاص، میتوانند از اتفاقی عکس و فیلم بگیرند و آن را برای رسانه محبوب خود ارسال کنند و یا حتی خودشان به رسانهای با تعداد قابل توجهی دنبال کننده تبدیل شوند. کسانی که احساس مسئولیت برای ثبت تصاویر باعث میشود تا آخرین لحظهای که امکان دارد در دلِ بحران بمانند تا مبادا فیلم و عکسی جا بماند.
این درحالی است که هرگونه فعالیت خبری در شرایط بحران، نیازمند آموزشهایی است که سبب میشود لازم باشد تا افراد متخصص در این شرایط اقدام به تهیه خبر و گزارش کنند.
دسته دیگر افراد اما بر اساس آنچه که از تصاویر پیداست با خوشحالی و لبخند یا با بحران رخ داده سلفی میگیرند و یا خانواده خود را به صف میکنند تا عکس یادگاری بگیرند و آن را در صفحات مجازی خود به اشتراک بگذارند. در واقع به نظر میرسد، بحران را به چشم فرصتی برای خودنمایی میبینند؛ در غیر این صورت بعید است سلفی با سیل بتواند جایی از زندگی به درد کسی بخورد و یا سندی برای ثبت خاطره یک روز خوب باشد!
با توجه به همزمانی تغییر شرایط آب و هوا با سفرهای نوروزی، حتی با وجود هشدارهای پیدرپی سازمان هواشناسی، جمعیت هلال احمر و سازمان مدیریت بحران مبنی بر افزایش بارشها، طغیان رودخانهها و… امسال هم ممکن است افرادی در معرض وقوع یک حادثه طبیعی قرار گیرند. کسانی که میتوانند انتخاب کنند با مدیریت زمان و شرایط در مکانی دورتر از حادثه قرار گیرند و یا در میانه سیل، عکس یادگاری بگیرند و همین سهلانگاری سبب شود دچار آسیبهای غیرقابل جبرانی شوند که با توجه به افزایش فرهنگسازی در زمینه برخورد مناسب در زمان وقوع سیل، بهویژه پس از سال ۱۳۹۸ دیگر نمیتوان اسم «قسمت» یا «رخداد ناگهانی» را روی حادثهای گذاشت که فرد با آگاهی کامل به استقبال از آن رفته است.
انتهای پیام
